Verborgen bevriesreacties

Verborgen trauma en verborgen talenten hebben met elkaar te maken. Ons autonome zenuwstelsels is daarin het deel van ons systeem dat hierin een rol speelt. In dit derde deel van deze reeks over trauma ga ik wat dieper in op de natuurlijke overlevingsreacties en hoe juist de bevriesreactie een grote rol speelde bij het verborgen trauma.  Onderaan tref je de linkjes aan naar deel 1 over verborgen trauma en deel 2 over verborgen talenten.

Als onderdeel van ons overlevingssysteem hebben we een aantal automatische reacties. Vermoedelijk zij ze niet nieuw. Je autonome zenuwstelsel speelt daar een rol in. Dit deel van je stelsels kent het bewuste brein, dat is het deel waar ik nu mee typ en jij mee leest. Dat deel is niet zo snel in vergelijking met het autonome deel. Dat is op zich maar goed ook. Want als je op straat al pratende wilt oversteken en er komt ineens een scooter aangesneld, dan is het goed dat je lijf je automatisch een stap terug laat doen. Als je dat allemaal moet bedenken, dan zou je te laat zijn. Het autonome is belangrijk voor allerlei functies van je lichaam Dit deel zorgt voor je hart, je ademhaling en spijsvertering. Het activeert ook hormonen die een rol hebben bij stressreacties.

Voor het doel van dit blog, het geven van een kort overzicht ga ik hier in op drie basis reacties van ons autonome zenuwstelsel. Je hebt er vast over gehoord of zelfs ook over gelezen.  En waarom je juist meer wilt snappen over de derde reactie. Want deze speelt een rol in het verborgen houden van je talenten. Het zijn de vecht- vlucht- en bevriesreactie. Er is veel over geschreven en over te lezen. Ik beschrijf ze hier heel kort.

De vechtreactie
In jou en mij zit er een vechtreactie . Stel iemand blijft over je grenzen gaan, dan kan je daar zou boos om worden en van je gaan afbijten. In die context kan dat een een gezonde reactie zijn. Dat gebeurt soms fysiek en afhankelijk van hoeveel ruimte je hebt in je gezonde deel (zie dit blog) kun je dat verbaal doen. Dan geef je bij voorkeur met woorden je grenzen aan.

De vluchreactie
De vluchtreactie kan naar boven komen als iets te veel wordt en je er even niet meer mee kunt omgaan. Dan kan er een instinctiee reactie ontstaan om weg te willen gaan. Als de bedreiging zo groot is, doe je dat misschien ook wel. Je staat op en vertrekt.  Een pittige vergadering waar de meningsverschillen oplaaien, of een vette ruzie met een dierbare kan zomaar ineens deze reactie in je triggeren.

De bevriesreactie
De bevriesreactie is de neiging van je lichaam om te stoppen met bewegen als er iets engs of gevaarlijks gebeurt. Het is alsof je helemaal stijf wordt en niet meer kunt bewegen, net zoals een standbeeld. Dit kan voorkomen als je bijvoorbeeld heel bang bent of als er iets heel schrikwekkends gebeurt. Je bevriest als het ware. Het is een beschermingsmechanisme van je lichaam, omdat het denkt dat je beter beschermd bent als je stil blijft staan.  Misschien herken je wel dat jij je even helemaal niet meer met de situatie raad weet. Misschien herken je dat moment waarvan je achteraf denkt: “Dit had ik moeten zeggen“. Dan is hoogstwaarschijnlijk de bevriesreactie bezig geweest.

Welke reactie kan een kind het beste inzetten?
Bij een klein kind is het niet zomaar vanzelfsprekend dat je gaat vechten of vluchten. Hoe kleiner je bent hoe groter de kans is dat je alleen de bevriesreactie kan inzetten. Zeker als je nog niet kan lopen, is het lang niet altijd mogelijk om de vechtrespons in te zetten. Dat is niet je eerste natuur. Ook vluchten uit een situatie is niet wat logisch is, want je bent afhankelijk van je verzorgers.

Kleine kinderen die ervaringen opdoen die pijnlijk zijn, hebben vaak alleen de bevriesreactie tot hun beschikking om zìchzelf te beschermen van pijnlijke ervaringen. In de natuur zie je dit ook bij dieren. Als een dier niet meer kan vluchten of kan vechten, dan komt de bevriezing in actie. De bevriezing zorgt ervoor dat het dier niet meer voelt. Dit is handig want als de bedreiging is dat je wordt gevangen, dan voelt dat dier de kaken van het roofdier niet. Dan doet dat niet zo pijn.

Bij het bevriezen is de bedreiging er soms nog wel. Het effect is dat je het gevolg van die bedreiging niet zo heftig ervaart. Een klant van mij vertelde dat ze veel lag te huilen. Daar reageerde haar ouders niet op. Later bleek dat de kruik om haar warm te houden, was open gegaan en haar voetje verbrandde. Deze herinnering was door de bevriezing weggestopt. Deze herinnering kwam later in haar leven weer naar boven en haar moeder beaamde deze ervaring. Ze leerde dat om hulp vragen niet zo veel zin had.

De rol van je lichaam hierin in zal ik in een volgende artikel verder toelichten. Een ding wat je vast herkent zijn mensen die met een kromme rug lopen. Je kunt je voorstellen dat ze in hun leven teveel de last van anderen dragen en dat dit in hun rug is gaan zitten.

Deze bevriezing in de praktijk
Als je als klein kind enthousiast was, of juist invoelend en je daarover wat zei, kan het zijn dat je ouders dat ongemakkelijk vonden en je ‘fout’ maakten, of je een standje gaven, of boos op je werden. Ook andere volwassenen, zoals leerkrachten hebben, door onderliggende trauma waar zij zicht niet bewust van waren, heftig kunnen reageren op jou.  Een van mijn eerste klanten in 2006, vertelde dat een tekening, welke ze als kleuter maakte, werd doorgescheurd door haar juf. De juf riep bars dat ze stout was en dat nu tekenen zeker niet de bedoeling was. In zo’n moment kan je als vierjarige alleen maar bevriezen.

Ieder van ons heeft oorspronkelijke talenten, als bijvoorbeeld dit tekenen, maar ook zingen en dansen verborgen op momenten dat daar heftige en vaak oordelen over kwamen. Je natuurlijke manier van zijn, je onbevangeheid werd  niet of onvoeldoende aangemoedigd. Het is vast komen te zitten in de bevriezing omdat je niet positief die aai over je bol kreeg.

In de bevrieziging zijn je bijkomende gevoelens van angst of verdriet ook weggestopt. We zeggen wel eens “dat moet ik een plekje geven“. Dat is wat je letterlijk hebt gedaan toen je klein werd. Het heeft in je lichaam en je denken voor beschermende overlevingsprogramma’s gezorgd. Met als doel nooit meer zo iets mee te makne. Die programma’s waren toen nuttig. Nu remmen ze je af. Het maakt dat je op een volwassen manier je vrij uitspreken of tekenen, of lekker even vrij dansen, of in bepaalde groepen zijn, onbewust impact op je heeft. Het is goed om hier meer over te begrijpen. Het was toen nodig. Je overlevingssysteem heeft goed zijn werk gedaan. Nu is er steeds weer de uitnodiging om bij minder leuke ervaringen uit het leven nu door te krijgen hoe je lichaam je vanuit het onderbewuste op bepaalde momenten afremt. Hoe er onbewust weer een bevriezing kan optreden. Die bevriezing die nu niet meer nodig is, maar je nog wel in de weg zit. Zodra je hier meer bewust van wordt, kun je ook de verborgen talenten weer meer de ruimte te geven. Om weer die IK met hoofdletters in jou de ruimte te geven.

Heb je de oefeningen gedaan uit deel 1 en 2?
Ik vul deze graag aan. Observeer eens een week je lichaam. Herken je een moment waarop je niet weet hoe te reageren? Zou het kunnen zijn dat de bevriezing dan een rol speelt?

Schitterende groet
Ditta

Lees hier over Verborgen Trauma Deel 1

Lees hier over Verborgen talenten Deel 1 van deze reeks

Ben je nieuwsgierig naar je verborgen talenten?
Ik kijk graag eens met je mee.
Voel je welkom:  plan een gratis moment met mij in.

Ditta

#krachtvanik
06-22779116